Фикр қандай пайдо бўлди

Мен ўн йилдан ортиқ вақтдан бери GPS мониторинг билан шуғулланаман - бу менинг асосий ишим, аммо охирги пайтларда у бироз зерикарли бўлиб қолди: жараёнлар яхши йўлга қўйилган ва муаммосиз ишламоқда.

Бир ярим йил олдин мен электромобилга ўтдим ва шундай саволга дуч келдим: “Бундай транспортга қаерда қувват бериш керак?". Кейин қувват беришда қандай қилиб пул ишлаш ҳақида ўйладим.

Бозорни ўрганиб чиққанимдан сўнг, мен Европа ишлаб чиқарувчиларига сўровлар юборишни бошладим. TOK BOR ўз бренди остида бизнесни йўлга қўйиши учун тўлиқ пакет: дастурий таъминот, ускуналар, White label ҳамкорлик моделини тақдим этадиган ҳамкорни топиш керак эди.

Биз бу соҳада етти йилдан бери ишлаётган Украина компаниясини топдик. Ўз мамлакатида у бозорнинг 90 фоизини эгаллайди ва унинг қувват бериш шохобчалари сони бир ярим мингга этади.

Биринчи қувват бериш станциямиз “Aмирсой” дам олиш масканида, иккинчи қувват бериш станциямиз “BeFit Pro” фитнесс клубида пайдо бўлди. Ҳозирда 15 та TOK BOR шохобчалари ишламоқда. Мендан тез-тез Тошкентдаги Makro Ecopark филиалининг автотураргоҳидаги станция ҳақида сўрашади, лекин у ерда бизнинг қувват бериш қурилмаларимиз ўрнатилмаган.

Ўтган йили Ўзбекистонда атиги 200 та электромобил бор эди. Бироқ, глобал тенденция шундан иборатки, экологик тоза транспортга талаб барқарор ўсиб бормоқда. Энди қувват бериш станциялари асосида оқилона бизнес қурган ва қизиқарли локацияларни қўлга киритадиган киши ғалаба қозонади.

Нега Ўзбекистон учун тайёр ечимлар йўқ

Ўзбекистоннинг ўзига хос хусусиятлари бор. Дунёда ўнта коннектор стандарти мавжуд. Мисол учун , AҚШнинг ўз инфратузилмаси, ўз қувват бериш қурилмалари ва улагичлари бор ва шунга мос равишда уларнинг штекери Aмерика розеткаси бўлган машинага мос келади. Европа ва Хитойда ҳам аҳвол худди шундай.

Бунинг ёрқин мисоли - Tesla, унинг инфратузилмаси Қўшма Штатлардаги энг катта ва энг ривожланган ҳисобланади. Ишлаб чиқарувчи Aппле принципи бўйича ишлайди: Tesla станцияларида бошқа машиналарни заряд қилиш мумкин эмас ва бу ҳолат сотувлар драйвери бўлиб хизмат қилади. Aммо компания Европага келганида, улар ўзларининг стандартларига эга эканлигини айтишди, унга кўра улагични қайта тўғрилаш керак.

Шу муносабат билан, Tesla асосчиси Илон Маск Голландияда мини-завод қуришга мажбур бўлди, у ерда AҚШдан деярли тайёр машиналарга яна бир уя ўрнатилади.

Ўтган йили компания Шанхайда (ХХР) ишлаб чиқаришни йўлга қўйди ва Хитой ҳукумати аслида ишлаб чиқарувчини маҳаллий инфратузилма учун электр транспорт воситаларини қайта ишлаб чиқаришга мажбур қилди.

Бизда ягона стандарт йўқ, шунинг учун биз ғилдиракни қайта ихтиро қилишга мажбур бўлдик.

Электр қувват бериш қандай ишлайди

Мен биринчи станцияни Европа коннекторлари билан ишлайдиган қилиб буюртма қилдим. Мен маиший техникага ўхшаш тарзда адаптерларни жорий қилмоқчи эдим, кейин фикримни ўзгартирдим.

Гап шундаки, ҳар бир электромобил ҳайдовчиси адаптер сотиб олишга рози бўлмайди, чунки унинг нархи 150 дан 500 долларгача ўзгаради.

Олти ой давомида биз автомобилларнинг кўпчилиги тўғридан-тўғри қувват олиши учун маҳсулотни такомиллаштириш мақсадида ишлаб чиқарувчи билан охиригача тўғриладик. Ва бошида, европаликлар ўз моделларини Хитой стандарт улагичлари билан тўлдиришдан қатъиян воз кечишди.

Мен жуда қаттиқ туриб олдим ва агар улар буни қилмасалар, бошқа шерикларни излашимиз кераклигини тушунтирдим.

Шундай қилиб, улар атиги бир ой ичида AC коннекторини ясадилар ва биз кузнинг бошига қадар узоқ кутилган ДC коннеторини кутмоқдамиз.

Лойиҳага 150 минг доллардан ортиқ сармоя киритилди ва биз бу билан тўхтаб қолмаймиз — яқин беш-етти йил ичида, станциялар сони 1500 дан ошгунча сармоя киритишда давом этамиз

Бизнес техник хизмат кўрсатиш ходимларининг харажатларини талаб қилмаслиги қулай: станция ўзи туради ва ўзи даромад олади

Фойдаланувчилар учун барча қувват бериш шохобчаларининг жойлашишини, қизиққан портлар ҳолатини (банд ёки бўш) кузатиш ва уларни масофадан туриб брон қилиш, шунингдек, қувват бериш жараёнини кузатиш имконини берувчи дастур ишлаб чиқилди.

Станцияларнинг икки тури мавжуд: секин ва тез ишлайдигани. Биринчи ҳолда, электр транспорт воситасини 20% дан 80% гача заряд қилиш учун икки-тўрт соат керак бўлса, иккинчисида 15-50 дақиқа давом этади.

Батарея қуввати автомобил моделига боғлиқ. Бир-икки ой олдин қизиқиб электромобилда Самарқандга бордим. Мен тўлиқ заряд қилдим, 300-350 км га 80% сарфладим. Меҳмонхонага етганимда 13% қолди. У ерда мен ҳеч қандай электр қувват бериш станциясини топма олмадим, шунинг учун оддий розеткадан заряд қилишга тўғри келди, бу эса тахминан 28 соат давом этди.

Бундан ташқари, энергия сарфи тезликка боғлиқ. Ҳар бир модел крейсер тезлигига эга (тахминан 100 км / соат), ундан юқори бўлса энергия сарфи ортади. Бир марта мен тоққа чиқдим ва масофа атиги 80 км бўлса-да, батареянинг 50 фоизини ишлатиб қўйдим.

Бизнес-модел

Қонуний жиҳатдан, барча қувват бериш шохобчалари бизники эмас, шунинг учун синов муддати тугагандан сўнг, ҳар бир локация ўз нархини мустаҳкам белгилайди. TOK BOR бизнес модели қуйидагича: компания В2В сегментига қўшимча бизнес таклиф қиладию

Мижоз локацияни беради ва биз ҳамма нарсани “калити билан” топширамиз. Дастурий таъминотдан фойдаланганлик учун шерик TOK BOR айланманинг 20 фоизини тўлайди.

Умуман олганда, Ўзбекистонда электр қувват бериш шохобчалари бўйича қонунчилик базаси йўқлиги сабабли нархлар ҳақида гапириш қийин. Энг мантиқий йўл - устама нарх қўйиш, лекин бу эрда электр энергиясини давлат томонидан белгиланган нархдан ортиқроққа сотиш тақиқланади.

Ускунадан фойдаланиш учун ҳақ оламиз. Бунинг учун электр энергиясини ўз қиймати бўйича қоплаш ва қувват бериш хизмати учун ҳақ тўлашдан иборат тарифлар ишлаб чиқилган. Иккинчиси шаҳобча қувватига боғлиқ (сиғим қанчалик катта бўлса, жараён тезроқ кетади): секин ишлайдиган станцияда - соатига 5 минг сўмдан, тез ишлайдиган станцияда - 50-60 минг.

Қувват бериш станцияси нафақат тўғридан-тўғри, балки электр ҳайдовчилари каби тўлов қобилиятига эга бўлган аудиториядан билвосита даромад олиш масаласидир. Aвтомобил қувват олаётганида, улар яқин локацияда бир ярим соатдан кўпроқ вақт сарфлашади.

Шунинг учун, энг жозибали жойлар - парклар, фитнес марказлари ва бошқалар.

Лойиҳа менежменти

Ҳозиргача барча жараёнлар мен орқали ўтади: мен ўзим ўрнатаман, монтаж қиламан, улайман, созлайман ва текшираман. Ҳар бир раҳбар бизнесни ичидан билиши керак, деб ҳисоблайман.

Ҳар қандай янги бизнесда, ҳар қандай ускуна билан ишлаганда муаммо бўлмаслигини иложи йўқ. Илгари мен бир неча ҳафта давомида битта жойда қолиб кетардим ёки битта машина қувват олмаган кейин бошқаси, бешта коннектордан фақат биттаси нормал ишлаган ва ҳоказо.

Телеграмда электромобил ҳайдовчилари юзага келадиган муаммолар ҳақида ёзадиган чатимиз бор. Олинган фикр-мулоҳазалар асосида жамоа маҳсулотни такомиллаштиради.

Мен Инстаграмда TOK BOR саҳифасини ҳам олиб бораман, у ерда станциялар қандай ўрнатилгани, электромобиллар қандай қувват олишини кўрсатаман. Илгари техник ёрдам билан ҳам шуғулланганман ва савдо сўровларига жавоб берганман.

Яқин вақтгача TOK BOR кўтарилишга муҳтожмас эди. Биз станцияларнинг фақат биринчи партиясини етказиб бердик, маҳсулотни созладик ва охиригача етказдик, дастурий таъминотни якунладик ва кенг қамровга эҳтиёж қолмади.

Умуман олганда, биз ўз веб-сайтимиз ва Инстаграм орқали реклама қилишни, шунингдек, менинг фикримча, энг самарали бўлган Google ва «Яндекс» платформаларидан фойдаланишни режалаштирмоқдамиз.

Энергетик масала

Кузда шаҳарларда ва Тошкент-Самарқанд, Тошкент-Фарғона автомобил йўлларида ўнта шахсий станциямизни ўрнатишни режалаштирганмиз. Aҳоли пунктларидан ташқарида жойлашган локациялар учун 60-120 кВт қувватга эга бўлган тез қувват бериш қурилмалари керак бўлади, чунки одам 5 соат давомида йўлда ўтирмайди ва автомобили қувват олишини кутади.

Тармоқлардаги юкламани камайтириш учун TOK BOR “яшил тариф”ни ишлаб чиқишни режалаштирмоқда - станциялар устидан қуёш панеллларини ўрнатиш. Панеллар энергия тўплайди ва уни шаҳарга беради. Шундай қилиб, истеъмол қилинган электр энергиясининг 20-25 фоизини қоплаш мумкин бўлади.

Умуман олганда, мамлакатда электромобилларнинг буми бошланаётгани ҳам TOK BOR билан боғлиқ, чунки биз асосий саволни олиб ташламоқдамиз: қаерда қувват олиш керак.

Мақолага ҳавола: https://www.spot.uz/ru/2021/07/17/electrocar/

 

<< ОРҚАГА